W jêzyku w³oskim istnieje wiele rzeczowników z³o¿onych. Sk³adaj± siê one z co najmniej dwóch elementów, w¶ród których mog± wystêpowaæ:
- rzeczownik + rzeczownik
l’arcobaleno (têcza),
il manoscritto (rêkopis),
il capogruppo (kierownik grupy),
la ragnatela (pajêczyna)
Tego typu z³o¿enia najczê¶ciej tworz± liczbê mnog± tak jak rzeczowniki proste, to znaczy poprzez zamianê koñcówki, np.
l’arcobaleno (têcza) –
gli arcobaleni (têcze)
il manoscritto (rêkopis) –
i manoscritti (rêkopisy)
Wyj±tek: rzeczowniki, w których pierwszym cz³onem jest
capo (szef, kierownik). W liczbie mnogiej zamianie ulega najczê¶ciej koñcówka pierwszego cz³onu:
il capogruppo (kierownik grupy) –
i capigruppo (kierownicy grup)
- rzeczownik + przymiotnik
la cassaforte (sejf),
il palcoscenico (scena),
il pellerossa (Indianin),
la terracotta (terakota)
W tego typu z³o¿eniach w liczbie mnogiej oba cz³ony ulegaj± zmianie, np.
la cassaforte (sejf) –
le casseforti (sejfy)
il pellerossa (Indianin) –
i pellirosse (Indianie)
Niektóre z³o¿enia z tej grupy zachowuj± siê jak rzeczowniki proste i w liczbie mnogiej ulega zmianie tylko koñcówka wyrazu, np.
il palcoscenico (scena) –
i palcoscenici (sceny)
- przymiotnik + rzeczownik
il bassopiano (nizina),
il francobollo (znaczek pocztowy),
il bassorilievo (p³askorze¼ba),
la mezzanotte (pó³noc).
W tego typu z³o¿eniach w liczbie mnogiej najczê¶ciej ulega zmianie tylko drugi cz³on, np.
il bassopiano (nizina) –
i bassopiani (niziny)
il bassorilievo (p³askorze¼ba) –
i bassorilievi (p³askorze¼by)
Wyj±tek:
la mezzanotte (pó³noc) –
le mezzenotti (pó³noce)
- przyimek / przys³ówek + rzeczownik
il contrattempo (przeszkoda),
il doposcuola (¶wietlica),
il dopoguerra (okres powojenny),
il soprannome(przezwisko)
Tego typu z³o¿enia s± nieodmienne lub w liczbie mnogiej zmianie ulega drugi cz³on wyrazu, np.
il dopoguerra (okres powojenny) –
i dopoguerra (okresy powojenne)
lub:
il contrattempo (przeszkoda) –
i contrattempi (przeszkody)
- czasownik + rzeczownik
l’apribottiglie (otwieracz do butelek),
il giradischi (adapter),
l’asciugamano (rêcznik),
il grattacielo (drapacz chmur)
Je¿eli w takich z³o¿eniach drugi cz³on jest ju¿ w liczbie mnogiej, z³o¿enie jest nieodmienne, np.
l’apribottiglie (otwieracz do butelek) –
gli apribottiglie (otwieracze do butelek)
Je¿eli drugi cz³on wystêpuje w liczbie pojedynczej rodzaju mêskiego lub jest to rzeczownik
mano (rêka), z³o¿enie tego typu w liczbie mnogiej zmienia koñcówkê drugiego cz³onu, np.
il grattacielo (drapacz chmur) –
i grattacieli (drapacze chmur);
- czasownik + czasownik
il dormiveglia (pó³sen),
il parapiglia (zamieszanie),
il fuggifuggi (ucieczka),
il saliscendi (zasuwka)
W liczbie mnogiej tego typu z³o¿enia pozostaj± niezmienne, np.
il dormiveglia (pó³sen) –
i dormiveglia (pó³sny)
il fuggifuggi (ucieczka) –
i fuggifuggi (ucieczki)
Materia³ powsta³ na podstawie:
W³oski Gramatyka